Willem Barnard (1920-2010) was een van de belangrijkste kerklieddichters van de vorige en begin deze eeuw. Ruim 350 liederen staan op zijn naam. Met ‘zingend geloven’ bedoelde hij dat lied, gebed, de eredienst geen geloofsuiting is, maar een zich te binnen brengen van het geloof. Het geloof dat niet van mij is maar mij geschonken wordt.
Dominee-dichter leerde ons anders zingen
Willem Barnard werd geboren in Rotterdam. Hij maakte mee hoe in mei 1940 het hart uit de stad werd gebombardeerd. Aanvankelijk studeerde hij letteren, maar zijn oorlogservaringen brachten hem bij de theologie. Hij werd hervormd predikant in Hardenberg en Nijmegen, en vervolgens studiesecretaris van de Van der Leeuwstichting die religie en kunst in elkaars vaarwater brengt. Barnard stond aan de wieg van de liturgische vernieuwing die uitging van de Amsterdamse nocturnen en de kerk van Rozendaal. Met vrije kerkliederen, vertalingen van Engelse en Latijnse hymnen en ook psalmberijmingen droeg hij bij aan onder meer het Liedboek van 1973 (103 liederen) en het Liedboek van 2013 (112 liederen). Barnard is herkenbaar aan een poëtische, mystieke theologie die hij ontleende aan de Bijbel, ‘geschreven door dichters’, en aan rabbijnen en kerkvaders. Hij ontving daarvoor een eredoctoraat van de Universiteit van Utrecht. In zijn hoofdwerk Stille omgang (vijf maal herdrukt!) ontvouwt hij zijn medigesen (meditatie/exegese) naar de tred van het liturgisch jaar.
Waarmee is hij bekend geworden?
Het was Barnard onmogelijk zijn dubbele roeping van dominee en theoloog onder één noemer te brengen. Hij koos voor zijn dichterschap het pseudoniem Guillaume van der Graft, waaronder hij ook zijn ‘versjes’ uitbracht: ‘Een mens te zijn op aarde’, ‘O Jezus, hoe vertrouwd en goed’, ‘Alles wat over ons geschreven is’. Naarmate zijn liederen ingang vonden in zowel de breedte van het protestantisme als in de katholieke tradities, kon de naam Willem Barnard volstaan. Ook internationaal hebben zijn liederen vernieuwing gebracht. Zijn lied ‘Zingt jubilate voor de Heer’ droeg de titel aan van de Vlaamse liedbundel Zingt Jubilate (1976, katholiek) en van de Duitse bundel Singt Jubilate (2012, protestants). Ook de titel Singt Gott den neuen Lobgesang! (2013, katholiek) gaat terug op de vertaling van een Barnardlied: ‘Zingt voor de Heer een nieuw gezang’.
